Τεχνικές μελέτης των φυσιολογικών μικροχλωρίδων του ανθρώπου – μεταγονιδιωματική
Φ. Γύπας1, Α.-Φ. Α. Μεντής2
1 Τμήμα Βιολογίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα
2 Εργαστήρια Δημόσιας Υγείας, Ελληνικό Ινστιτούτο Παστέρ, Αθήνα
Περίληψη
Οι μικροβιακοί πληθυσμοί οι οποίοι αποικίζουν όλες σχεδόν τις σωματικές επιφάνειες και τους βλεννογόνους του ανθρώπινου οργανισμού (μικροχλωρίδες, ανθρώπινο μικροβίωμα – Α.Μ.), αλληλεπιδρούν μεταξύ τους και έχουν συσχετιστεί με ευεργετικές συνέπειες για τον ανθρώπινο οργανισμό, αλλά και άμεσα ή έμμεσα με ένα ευρύ φάσμα νοσολογικών οντοτήτων. Η δομή και οι δυναμικές σχέσεις των μικροχλωρίδων μελετώνται εντατικά τα τελευταία χρόνια. Μέχρι τη δεκαετία του 1990, η καλλιέργεια ήταν η μόνη διαθέσιμη μέθοδος για τη διερεύνηση της σύνθεσης των μικροχλωρίδων, αλλά έκτοτε έχουν γίνει διαθέσιμες και μέθοδοι χωρίς καλλιέργεια. Τεχνικές όπως ο προσδιορισμός της αλληλουχίας του 16S rRNA γονιδίου, οι μεταβλητές περιοχές του οποίου επιτρέπουν την ταυτοποίηση και τυποποίηση των βακτηρίων, η αλυσιδωτή αντίδραση πολυμεράσης, η αποτύπωση θραυσμάτων DNA, η τεχνική FISH και οι DNA μικροσυστοιχίες, έχουν χρησιμοποιηθεί για τη σύγκριση των μικροχλωρίδων μεταξύ υγιών ατόμων και ασθενών. Κοινό μειονέκτημα των τεχνικών αυτών είναι η αδυναμία αναγνώρισης αγνώστων βακτηρίων. Η πρόσφατη εισαγωγή τεχνικών αλληλούχισης επόμενης γενιάς και οι δυνατότητές της για μαζική αλληλούχιση 16S rRNA αμπλικονίων ή η μαζική παράλληλη αλληλούχιση του συνόλου των μικροβιακών γονιδίων μίας μικροχλωρίδας, η οποία ακολουθείται από ανάλυση μέσω βιοπληροφορικής (μεταγονιδιωματική), έχει μεγαλώσει εκθετικά τη δυνατότητα μελέτης των πολύπλοκων οικοσυστημάτων του ανθρώπινου γονιδιώματος. Στην παρούσα εργασία γίνεται ανάλυση και σύγκριση όλων των τεχνικών με τις οποίες μπορεί να μελετηθεί το Α.Μ. και προσδιορίζονται οι καλύτερες μέθοδοι ή ο συνδυασμός των καλύτερων μεθόδων ανάλογα με τα δεδομένα του εκάστοτε προβλήματος.
Πνευμονιόκοκκος και νέες προσεγγίσεις πρόληψης της πνευμονιοκοκκικής νόσου
Θ. Λαγκούση1, Ι. Ρούτσιας2, Α. Τσακρής2, Μ. Παπαγρηγορίου-Θεοδωρίδου1, Β. Σπούλου1
1 Α’ Παιδιατρική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών, Τμήμα Λοιμώξεων «ΜΑΚΚΑ», Νοσοκομείο Παίδων «Η Αγία Σοφία», Αθήνα
2 Εργαστήριο Μικροβιολογίας, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών
Περίληψη
Ο στρεπτόκοκκος της πνευμονίας (πνευμονιόκοκκος, Streptococcus pneumoniae) ευθύνεται για σημαντικότατη νοσηρότητα και θνητότητα παγκόσμια, κυρίως σε παιδιά ηλικίας κάτω των 2 ετών,σε ηλικιωμένους (>65 ετών) και σε ανοσοκατασταλμένους ασθενείς. Τα μέχρι τώρα κυκλοφορούντα εμβόλια βασίζονται στην παραγωγή αντισωμάτων έναντι πολυσακχαριτών της κάψας του πνευμονιόκοκκου. Αυτά τα εμβόλια αν και έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικά έναντι της πνευμονιοκοκκικής νόσου από τους ορότυπους που περιλαμβάνονται σε αυτά, έχουν κάποια μειονεκτήματα. Συγκεκριμένα, το υψηλό κόστος παραγωγής τους καθιστά δύσκολη τη χρήση τους κυρίως στις αναπτυσσόμενες χώρες. Παράλληλα, η ευρεία χρήση του 7-δύναμου συζευγμένου πολυσακχαριδικού εμβολίου την τελευταία δεκαετία αν και οδήγησε σε σημαντική μείωση των περιπτώσεων διεισδυτικής πνευμονιοκοκκικής λοίμωξης από τους 7 ορότυπους που περιλαμβάνονται σε αυτό, έφερε στο προσκήνιο κάποιους άλλους ορότυπους που δεν περιλαμβάνονται σε αυτό και χαρακτηρίζονται από σημαντική διεισδυτική ικανότητα και αυξημένη ανθεκτικότητα στα αντιβιοτικά (φαινόμενο της αντικατάστασης). Έτσι, το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας στράφηκε προς άλλες στρατηγικές καταπολέμησης της πνευμονιοκοκκικής νόσου, οι οποίες περιγράφονται στην παρούσα μελέτη. Αυτές οι προσεγγίσεις για τα νέα πνευμονιοκοκκικά εμβόλια αφορούν τη βελτίωση της τεxνολογίας των συζευγμένων πολυσακχαριδικών εμβολίων, το σχεδιασμό εμβολίων που περιέχουν πρωτεΐνες οι οποίες είναι κοινές σε όλους τους οροτύπους αλλά και εμβολίων που περιέχουν νεκρά ολοκυτταρικά βακτήρια, ώστε να παρέχουν ευρεία προστασία έναντι της πνευμονιοκοκκικής νόσου ανεξάρτητα από τον ορότυπο. Επιπλέον, γίνεται αναφορά στην αλληλεπίδραση ξενιστή-βακτηρίου και την ανοσολογική απάντηση του ξενιστή κατά τη διάρκεια της πνευμονιοκοκκικής νόσου.
Εργαστηριακή διάγνωση ιογενών λοιμώξεων από αναπνευστικούς ιούς: γρίπης, αναπνευστικό συγκυτιακό, ανθρώπινο μεταπνευμοϊό και κορόνα-ιούς
Α. Μελίδου, Μ. Εξηντάρη, Γ. Γκιούλα, Ν. Μαλισιόβας
Εργαστήριο Μικροβιολογίας, Τμήμα Ιατρικής, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη
Περίληψη
Η υγεία της παγκόσμιας κοινότητας διαρκώς απειλείται από λοιμογόνους παράγοντες που προκαλούν λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος, με κυριότερο τον ιό της γρίπης. Παράλληλα, η εμφάνιση αναδυόμενων λοιμογόνων παραγόντων έχει ως αποτέλεσμα νοσηλείες, θανάτους και μεγάλες οικονομικές επιπτώσεις. To Σεπτέμβριο του 2012 ένας νέος ιός corona με πολύ υψηλά ποσοστά θνητότητας, ο MERS-CoV, απομονώθηκε για πρώτη φορά στην Αραβική Χερσόνησο από ασθενή με βαρύ οξύ αναπνευστικό σύνδρομο και οξεία νεφρική ανεπάρκεια. Έκτοτε περιστατικά λοίμωξης από τον ιό έχουν εντοπισθεί σποραδικά στην Ευρώπη και στις 22 Απριλίου ανιχνεύθηκε το πρώτο κρούσμα στην Ελλάδα, σε ασθενή με βαρύ αναπνευστικό σύνδρομο με ιστορικό πρόσφατου ταξιδίου σε περιοχή που ενδημεί ο ιός. Η παρούσα ανασκόπηση εστιάζεται στις μεθόδους αναφοράς που χρησιμοποιούν τα εξειδικευμένα εργαστήρια στη χώρα μας, όπου γίνεται η εργαστηριακή διάγνωση και διερεύνηση των ιογενών λοιμώξεων από ιούς γρίπης, αναπνευστικό συγκυτιακό (RSV),ανθρώπινο μεταπνευμοϊό (hMPV) και κοροναϊούς (corona viruses).
Ειδικό προστατικό αντιγόνο – Μελέτη πληθυσμού του Ν. Ζακύνθου
Μ. Διαρεμέ1, Α. Μάρκου2, Π. Καρκαλούσος3, Ι. Στήνιος4
1 Βιοχημικό Εργαστήριο, ΕΟΠΠΥ Ζακύνθου
2 Βιοχημικό Εργαστήριο, Γενικό Νομαρχιακό Νοσοκομείο Ζακύνθου
3 Τμήμα Ιατρικών Εργαστηρίων, ΤΕΙ Αθηνών
4 ΕΟΠΠΥ Ζακύνθου
Περίληψη
Το ειδικό προστατικό αντιγόνο (PSA) ή P-30 αντιγόνο παράγεται από το αδενικό επιθήλιο του προστάτη, κυκλοφορεί στο αίμα σε χαμηλά επίπεδα αλλά σε παθολογικές καταστάσεις του προστάτη αυξάνει σημαντικά. Σκοπός της παρούσας εργασίας ήταν ο υπολογισμός τιμών αναφοράς και η επιβεβαίωση γνώσεων σχετικά με τη διαγνωστική ικανότητα του PSA και του λόγου Ολικού/Ελεύθερο κλάσμα PSA (F/T ratio). Συγκεντρώθηκαν τιμές PSA και F/T ratio από 1230 άνδρες διαφόρων ηλικιών που προσήλθαν στο Νομαρχιακό Νοσοκομείο Ζακύνθου και στο ΕΟΠΠΥ Ζακύνθου. Για κάθε εξεταζόμενο καταγράφτηκε η αντίστοιχη διάγνωση (ΚΦ, υπερτροφία προστάτη, καρκίνος προστάτη).Ακολούθησε στατιστική ανάλυση των δεδομένων με μη παραμετρικές μεθόδους για τη εύρεση διαφορών μεταξύ διαφορετικών ομάδων ασθενών και η κατασκευή καμπύλων ROC για τον υπολογισμό τιμών αναφοράς. Σύμφωνα με τα αποτελέσματά μας, η διακύμανση των τιμών PSA αυξάνει με την ηλικία και μετά τα 80 έτη εμφανίζεται και στατιστικά σημαντική διαφορά. Στατιστικά σημαντική διαφορά παρατηρήθηκε επίσης μεταξύ ομάδων ασθενών με διαφορετική διάγνωση. Συγκεκριμένα, οι φυσιολογικοί άνδρες είχαν εύρος τιμών PSA 1,3 – 1,8 ng/mL, οι άνδρες με υπερτροφία προστάτη 6,6 – 7,6 ng/mL και οι άνδρες με καρκίνο προστάτη 34,9 – 63,2 ng/mL. Οι καμπύλες ROC επιβεβαίωσαν τη μεγαλύτερη διαγνωστική ικανότητα των τιμών F/T ratio έναντι των τιμών PSA για τη διάγνωση του καρκίνου προστάτη. Συμπερασματικά, με την αύξηση της ηλικίας αυξάνεται η ανώτερη τιμή διασποράς PSA, ενώ η κατώτερη τιμή παραμένει η ίδια. Στο καρκίνο του προστάτη παρατηρείται και η μεγαλύτερη διακύμανση των τιμών του. Οι τιμές του δείγματος μας δεν έδειξαν ότι οι τιμές PSA και F/T ratio μπορούν να διαφοροδιαγνώσουν την υπερτροφία από τον καρκίνο προστάτη.
Έλεγχος εισαγόμενων λοιμωδών νοσημάτων στην Ελλάδα: από τον μεσοπόλεμο στην μεταπολεμική Ευρώπη
Κ. Τσιάμης1, Γ. Βρυώνη1, Ε. Πουλάκου-Ρεμπελάκου2, Γ. Ανδρούτσος2, Α. Τσακρής1
1 Εργαστήριο Μικροβιολογίας, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστημίου Αθηνών
2 Εργαστήριο Ιστορίας της Ιατρικής, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστημίου Αθηνών
Περίληψη
Η εργασία παρουσιάζει την συμμετοχή της Ελλάδας σε δύο Αεροπορικές Υγειονομικές Συμβάσεις (Χάγης 1933 και Συμβουλίου της Ευρώπης 1962) για τον έλεγχο των εισαγόμενων λοιμωδών νοσημάτων στα Ευρωπαϊκά αεροδρόμια. Την εποχή του Μεσοπολέμου, τα σοβαρά λοιμώδη νοσήματα που απασχολούσαν τις υγειονομικές υπηρεσίες όλου του κόσμου ήταν η ευλογιά, η πανώλη, η ασιατική χολέρα, ο κίτρινος πυρετός και ο εξανθηματικός τύφος. Η γεωγραφική θέση της Ελλάδας ως πύλη ανάμεσα στην Ανατολή και την Δύση και οι κίνδυνοι για την Δημόσια Υγεία της χώρας, την ώθησαν να υπογράψει αυτές τις σημαντικές αλλά άγνωστες στο ευρύ κοινό Αεροπορικές Συμβάσεις. Επίσης, με την βοήθεια αρχειακού υλικού που εντοπίστηκε στα Γενικά Αρχεία του Κράτους, ανευρέθησαν τα άρθρα της Σύμβασης του 1962, καθώς και πλήθος εγγράφων του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας προς τις Ελληνικές Αρχές και τα αεροδρόμια της χώρας, με πληροφορίες για τις παγκόσμιες ενδημικές ζώνες. Η συμμετοχή της Ελλάδας στους Διεθνείς Οργανισμούς και η υπογραφή Διεθνών Συμβάσεων βοήθησε στην καλύτερη οργάνωση των υγειονομικών υπηρεσιών της χώρας και τον καλύτερο έλεγχο των εισερχόμενων λοιμωδών νοσημάτων.