ΔΕΛΤΙΟ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ – ΜΑΡΤΙΟΥ 2017 (ΤΟΜΟΣ 62, Τεύχος 1)

Ανθρώπινα παράσιτα Demodex (Demodex folliculorum και Demodex brevis) και Δεμοδήκωση

Άννα Δανάη Πανοπούλου, Αλεξάνδρα Ιερωνυμάκη, Στέλλα-Ευγενία Χρυσού

Μικροβιολογικό Εργαστήριο Νοσοκομείου Δερματικών και Αφροδισίων Νόσων «Ανδρέας Συγγρός», Αθήνα
Τα παράσιτα Demodex είναι υποχρεωτικά εκτοπαράσιτα που βρίσκονται στους σμηγματογόνους αδένες και τους θυλάκους των τριχών, κυρίως της κεφαλής και του προσώπου στον άνθρωπο.Αποτελούν τους μεγαλύτερους και πολυπλοκότερους οργανισμούς της μικροχλωρίδας του δέρματος. Τα δύο είδη που συνήθως εντοπίζονται στον άνθρωπο και ταυτοποιήθηκαν είναι το Demode folliculorum και το Demodex brevis. Η προσβολή με ακάρεα Demodex είναι συχνή. Η συχνότητα εμφάνισης τους σε υγιείς ενήλικες κυμαίνεται από 20 – 100% σε πυκνότητα που δεν ξεπερνά συνήθως τα 5 παράσιτα/cm2. Η παθογόνος δράση τους ως αίτιο δερματοπαθειών στον άνθρωπο εγείρει συνεχείς προβληματισμούς. Ο τρόπος με τον οποίο αλληλεπιδρούν με τη φυσική και επίκτητη ανοσία είναι άγνωστος. Τα είδη των ακάρεων Demodex έχουν βρεθεί σε δερματικές βλάβες, όμως η νόσος από Demodex δεν έχει γίνει αποδεκτή ως οντότητα. Υπάρχουν πειστικές αναφορές για βλεφαρίτιδα, θυλακίτιδα, δερματίτιδα τύπου ροδόχρου ακμής, θυλακιώδη πιτυρίαση, δερματίτιδα προσώπου, περιστοματική/περικογχική δερματίτιδα, αποστήματα και θυλακίτιδα τριχωτού (αλωπεκία ανδρογεννητικού τύπου) από Demodex που ανταποκρίνονται στην εξάλειψη των ακάρεων. Μερικές βλάβες που προσομοιάζουν σε ροδόχρου ακμή μπορεί επίσης να προκληθούν από Demodex. Όλες οι δερματικές παθήσεις που προκαλούνται από τα ακάρεα Demodex συ νοπτικά αναφέρονται με τον όρο δεμοδήκωση ή δεμοδησίδωση. Οι δερματολόγοι δεν έχουν κατορθώσει ακόμη να συμφωνήσουν ως προς το παθογενετικό δυναμικό αυτών των ακάρεων. Το ερώτημα εάν είναι περισσότερο συμβιωτικά παράσιτα τα οποία συμπτωματικά ανευρίσκονται σε δερματοπάθειες ή εάν απο τελούν την πραγματική αιτία αυτών, παραμένει αμφιλεγόμενο. Η μελέτη της μικροχλωρίδας του ανθρώπινου δέρματος σε σχέση με τις δερματικές νόσους επιβάλλει την καλύτερη κατανόηση του ρόλου των ακάρεων Demodex και μπορεί να βοηθήσει στην έγκαιρη διάγνωση και στην καλύτερη αντιμετώπισή τους.

Λέξεις κλειδιά

ακάρεα Demodex, εκτοπάρασιτα, δεμοδήκωση, δερματοπάθειες

Ο ρόλος του ανθρώπινου μικροβιώματος του γαστρεντερικού συστήματος σε παιδιά με διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή

Ιουλία Πατσιαούρα, Γεωργία Γκιούλα
Εργαστήριο Μικροβιολογίας Σχολής Επιστημών Υγείας Τμήματος Ιατρικής, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

Ο άνθρωπος, όπως και άλλα είδη θηλαστικών, ζει σε μια συνεξελικτική σχέση με τεράστιες ποσότητες συμβιωτικών μικροοργανισμών που διαβιούν σε εξωτερικές και εσωτερικές επιφάνειες του σώματός του. Το σύνολο των μικροοργανισμών σε συγκεκριμένο φυσικό περιβάλλον καλείται μικροχλωρίδα, ενώ το σύνολο αυτών των μικροοργανισμών (ευκαρυωτικοί, αρχαία, βακτήρια και ιοί), η γενετική πληροφορία που φέρουν και το περιβάλλον στο οποίο αλληλεπιδρούν αποτελούν το ανθρώπινο μικροβίωμα. Κυρίαρχο ρόλο τόσο στην αποκάλυψη όσο και στην μελέτη του ανθρώπινου μικροβιώματος κατέχει ο προσδιορισμός της αλληλουχίας του γονιδίου 16S rRNA. Η διαταραχή αυτιστικού φάσματος (ASD) ή Διάχυτη Αναπτυξιακή Διαταραχή αποτελεί σειρά αναπτυξιακών νευροσυμπεριφορικών διαταραχών που χαρακτηρίζονται από μειωμένη κοινωνική αλληλεπίδραση και επικοινωνία, καθώς και περιορισμένη, επαναλαμβανόμενη και στερεότυπη συμπεριφορά. Αντιπροσωπευτικό νόσημα στην κατηγορία αυτή είναι ο αυτισμός.

Πρόσφατα βιβλιογραφικά δεδομένα έδειξαν συσχέτιση μεταξύ του εντερικού μικροβιώματος και του αυτισμού είτε άμεσα είτε έμμεσα ως συνέπεια του διατροφικού προφίλ. Το ανθρώπινο  μικροβίωμα του γαστρεντερικού συστήματος είναι σε θέση να «παρεμβαίνει» σε μια σειρά  λειτουργιών του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος (ΚΝΣ). Το έντερο μπορεί και λαμβάνει  ρυθμιστικά σήματα από το ΚΝΣ και αντiστροφα. Έτσι, ο όρος άξονας έντερο-εγκέφαλος αναφέρεται σε μια ολοκληρωμένη έννοια της φυσιολογίας που ενσωματώνει τα νευρολογικά, ενδοκρινή, μεταβολικά
και ανοσολογικά σήματα μεταξύ του ΚΝΣ και του γαστρεντερικού συστήματος. Επιρροή του μικροβιώματος
στις λειτουργίες του ΚΝΣ εκδηλώνεται και στην υγεία και στη νόσο. Υπάρχει σημαντικός δεσμός μεταξύ του εντερικού μικροβιώματος και της φυσιολογικής ωρίμανσης του ΚΝΣ υπό φυσιολογικές συνθήκες. Η  βαθύτερη φύση της γαστρεντερικής δυσλειτουργίας στα παιδιά με αυτισμό, καθώς και η συσχέτισή της με την αιτιολογία και τα συμπτώματα του είδους αυτού των διαταραχών αποτελεί πεδίο για έρευνα.  Η μελέτη του εντερικού ανθρώπινου μικροβιώματος συνιστά ένα «βακτηριακό ελπιδοφόρο δρόμο» με  κατεύθυνση προς τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των παιδιών με ASD.

Λέξεις κλειδιά
μικροβίωμα, αυτισμός, παιδιά, έντερο

Αξιολόγηση ταχείας πολυπλεκτικής PCR στην ταυτόχρονη ανίχνευση και ταυτοποίηση δερματοφύτων σε δείγματα νυχιών από ασθενείς με διάγνωση πιθανής ονυχομυκητίασης

Γεωργία Βρυώνη1, Μαρία-Βασιλική Καζάνη2, Κωνσταντίνος Τσιάμης1, Ελένη Παπαδογεωργάκη2,
Αθανάσιος Τσακρής1
1Εργαστήριο Μικροβιολογίας Ιατρικής Σχολής, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα
2Εργαστήριο Μικροβιολογίας, Νοσοκομείο Αφροδισίων και Δερματικών Νοσημάτων «Α. Συγγρός», Αθήνα

Η ονυχομυκητίαση αποτελεί συχνή πάθηση των νυχιών, η κλινική εικόνα της οποίας μπορεί να μιμηθεί άλλες καταστάσεις, όπως ονυχοδυστροφία και ψωρίαση. Η ακριβής διάγνωση είναι απαραίτητη γιατί η μυκητίαση των νυχιών απαιτεί μακροχρόνια συστηματική θεραπεία. Οι κλασικές μεθοδολογίες διάγνωσης, άμεση μικροσκοπική εξέταση των ρινισμάτων των νυχιών και καλλιέργεια, είναι ιδιαίτερα χρονοβόρες, με υψηλά ποσοστά ψευδώς αρνητικών αποτελεσμάτων. Η εφαρμογή μοριακών τεχνικών έχει βοηθήσει στη βελτίωση της ευαισθησίας και στη μείωση του χρόνου διάγνωσης σε περίπτωση ονυχομυκητίασης. Σκοπός της παρούσας εργασίας ήταν η εφαρμογή ταχείας πολυπλεκτικής (multiplex)-PCR μεθόδου στην ταυτόχρονη ανίχνευση και ταυτοποίηση δερματοφύτων σε δείγματα νυχιών ασθενών με κλινική διάγνωση πιθανής ονυχομυκητίασης και η σύγκρισή της με τις κλασικές μεθόδους διάγνωσης, την άμεση μικροσκοσκοπική εξέταση και καλλιέργεια. Υλικό αποτέλεσαν 252 ξέσματα νυχιών από  ασθενείς με πιθανή ονυχομυκητίαση που προσήλθαν για εξέταση στα Εξωτερικά Ιατρεία του Νοσοκομείου «Α. Συγγρός».

Σε αυτά εφαρμόστηκε, εκτός της άμεσης μικροσκοπικής εξέτασης με KOH 20% και της καλλιέργειας σε Sabouraud Dextrose Agar 2%, η πολυπλεκτική-PCR μεθοδολογία (Dermatophyte PCR kit, Statens Serum Institut, SSI Diagnostica, Denmark). Αυτή επιτρέπει ταυτόχρονα την ανίχνευση των δερματοφύτων και την ταυτοποίηση του T. rubrum, που αποτελεί και το συχνότερο αίτιο ονυχομυκητίασης, με τη χρήση δύο ζευγών εκκινητών (primers). Η ανάγνωση των αποτελεσμάτων γίνεται με ηλεκτροφόρηση σε γέλη αγαρόζης. Η μέθοδος, μαζί με την απομόνωση του DNA (extraction), ολοκληρώνεται σε περίπου 5 ώρες. Συνολικά από τα 252 δείγματα από ισάριθμους ασθενείς που μελετήθηκαν 86 (34.1%) βρέθηκαν θετικά με την PCR, ενώ 79 (31.3%) με τις κλασικές μεθόδους διάγνωσης (55 με μικροσκοπική εξέταση και καλλιέργεια, 23 μόνο με μικροσκοπική και ένα μόνο με καλλιέργεια). Με τη χρήση της PCR αυξήθηκε τόσο ο αριθμός των θετικών δειγμάτων (αύξηση 7.1%), όσο και η ταυτοποίηση σε επίπεδο είδους (αύξηση 11.9%). Προηγηθείσα λήψη αντιμυκητικής αγωγής δεν επηρέασε το αποτέλεσμα της PCR [12 δείγματα (4 αρνητικά με κλασικές τεχνικές και 8 θετικά με την μικροσκοπική εξέταση) από ασθενείς που είχαν λάβει συστηματική ή τοπική αντιμυκητιακή αγωγή βρέθηκαν PCR-θετικά]. Συμπερασματικά, η εφαρμογή της πολυπλεκτικής PCR αποτελεί μία εύκολη και ταχεία μέθοδο για την άμεση ανίχνευση και ταυτοποίηση δερματοφύτων σε δείγματα νυχιών. Επομένως μπορεί να αποτελέσει συμπληρωματικό εργαλείο των κλασικών μεθοδολογιών στη διαγνωστική προσέγγιση ασθενών με πιθανή ονυχομυκητίαση καθώς και στη θεραπευτική τους αντιμετώπιση.

Λέξεις κλειδιά
Ονυχομυκητίαση, πολυπλεκτική PCR, μοριακή διάγνωση

Ιστορίες Ελληνικών Μικροβιολογικών Εργαστηρίων: Νοσοκομείο Ευαγγελισμός (1900-1940)

Κωνσταντίνος Τσιάμης, Γεωργία Βρυώνη, Καλλιόπη Θεοδωρίδου, Αθανάσιος Τσακρής
1Εργαστήριο Μικροβιολογίας, Ιατρική Σχολή, Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Η εργασία παρουσιάζει την ιστορία του Μικροβιολογικού Εργαστηρίου του Nοσοκομείου «Ευαγγελισμός», κατά την περίοδο 1900-1940. Πηγές της εργασίας αποτέλεσαν τα Πεπραγμένα του Nοσοκομείου της περιόδου 1924-1940. Το Μικροβιολογικό Εργαστήριο ιδρύθηκε το 1900, αλλά το 1931 θα εξελιχθεί σε ένα σύγχρονο εργαστήριο με ορολογικό, αιματολογικό και αντιλυσσικό τμήμα. Το εργαστήριο αντιμετώπισε όλες τις προκλήσεις του νοσολογικού φάσματος των λοιμωδών νοσημάτων της εποχής, όπως η ελονοσία, η φυματίωση και η σύφιλη. Σύμφωνα με τα πεπραγμένα, το Eργαστήριο μπορούσε να διενεργήσει πλήθος διαγνωστικών εξετάσεων και οι πιο συχνοί μικροοργανισμοί που απομονώνονταν ήταν οι Staphylococcus aureus, Salmonella typhi και Streptococcus pyogenes. Από τις εξειδικευμένες δοκιμασίες αναφέρονται οι αντιδράσεις Widal, Weil-Felix, Wasserman, Sachs-Georgi και οι δερματοαντιδράσεις Pirquet και Casoni. Η προσφορά του Εργαστηρίου στη διάγνωση των σοβαρών λοιμωδών νοσημάτων της ελονοσίας, της φυματίωσης και της σύφιλης ήταν πολύ σημαντική, για τον εντοπισμό και τη διαχείριση των ασθενών.

Λέξεις κλειδιά
Νοσοκομείο Ευαγγελισμός, ιστορία της Μικροβιολογίας,λοιμώδη νοσήματα, μεσοπόλεμος